Astygmatyzm występuje wtedy, gdy oko ma nieregularny kształt, bardziej owalny, aniżeli kulisty – jak przy prawidłowo zbudowanym oku. Promienie świetlne załamywane są pod różnymi kątami i pacjent widzi obrazy zamazane i zniekształcone. Najczęściej astygmatyzm występuje wspólnie z jedną z wad – krótkowzrocznością albo dalekowzrocznością.
Astygmatyzm powoduje poza zaburzeniami widzenia także bóle głowy, przemęczenie i pieczenie oczu. W zależności od rodzaju astygmatyzmu przedmioty ustawione pod jednym kątem mogą być widziane lepiej niż te ustawione pod innym kątem. Na przykład jeśli pokaże się osobie z astygmatyzmem krzyż, to jedno z ramion, np. poziome będzie widziała ostro, a drugie (pionowe) będzie zamazane. Sytuacja może być też odwrotna, tzn. ostro może być widziane pionowe ramię krzyża, a zamazane będzie poziome. Osoby z astygmatyzmem podczas odczytywania liter na tablicy okulistycznej często mylą cyfry takie jak na przykład 1 i 7. Taki problem może być poważnym utrudnieniem szczególnie u dzieci, które mogą mieć kłopoty w szkole, ponieważ źle przepisują teksty z tablicy.
Astygmatyzm moze mieć podłoże dziedziczne i z wiekiem ulegać pogłębieniu. Jeśli występuje jednoocznie to może znacznie pogorszyć w tym oku jakość widzenia. Taka jednooczna wada wymaga bezwzględnej korekcji soczewką kontaktową cylindryczna czyli toryczną. Pacjent powinnien takze ćwiczyć oko zaopatrzone w soczewkę poprzez zasłanianie oka prowadzącego i patrzenie słabszym okiem z różnych odległości.
