Korekcja wad wzroku
Korygowanie niedowidzenia spowodowanego wadą wzroku jest niezbędne. W zależności od wady wzroku pacjent może nosić szkła okularowe lub soczewki kontaktowe okazjonalnie lub stale. Istnieją także operacyjne metody korygowania wad wzroku, wszystkie te metody opisane są poniżej.
Korekcja okularowa
Kiedy korygować wady wzroku? Jak już wspomniałam zależy to od wielkości wady. W przypadku nadwzroczności u dzieci i młodzieży niewielkie wady, to jest od plus 1 do plus 2,5, zwykle nie wymagają stałej korekcji, ponieważ są one wyrównywane dużym zapasem akomodacji (oko posiada w tym wieku dużą zdolność do przystosowania się do widzenia ostrego z różnych odległości). Jeśli wada wzroku przekracza plus 2,5 to zwykle przepisujemy okulary do bliży, rzadko do dali.
Jeśli chodzi o krótkowzroczność to wielkość wady i potrzeba korekcji jest sprawą indywidualną. Przepisanie szkieł okularowych zależy od ostrości wzroku pacjenta i to jest głównym czynnikiem doboru tej korekcji. Zakłada się, że młody pacjent powinien w czasie badania oczu widzieć co najmniej 80 % optotypów. Jeśli ostrość wzroku jest słabsza, to prowadzi to do mrużenia oczu, które powoduje poprawę ostrości, ale nieuchronnie pogłębia samą wadę wzroku.
U dzieci z niewielką krótkowzrocznością stosuje się także korekcję plusową do bliży – do odrabiania lekcji, czytania czy pracy przy komputerze. Taka odwrotna do wady korekcja powoduje ćwiczenie oczu i zmniejsza postęp wady w kierunku minusowym.
U osób dorosłych, które nie miały dotąd stwierdzonej wady wzroku, zwykle po 40 – 45 r.ż potrzebują już korekcji plusowej do czytania. Osoby, które miały nadwzroczność potrzebują wtedy szkieł zarówno do dali jak i do bliży. Pacjenci z niewielką krótkowzrocznością korzystają ze szkieł do dali, a ich moc w tym okresie często się zmniejsza (postęp w kierunku dalekowzroczności związanej z wiekiem). Do bliży często zdejmują okulary i czytają bez nich w miarę swobodnie. Natomiast w przypadku wyższej wady minusowej należy dobrać pacjentowi słabsze szkła minusowe.
Astygmatyzm należy korygować już od najmłodszych lat i to nawet wtedy kiedy jest niewielki. Zapobiega to bowiem utrwaleniu się nieprawidłowego widzenia związanego z tą wadą. Jeśli u osoby dorosłej przepisujemy szkła astygmatyczne po raz pierwszy, to zwykle robimy to stopniowo, nie wyrównując od razu pełnej wady, dając stopniowo czas oczom pacjenta, aby do tej nowej korekcji mogły się powoli przyzwyczajać.
Innym problemem jest wyrównywanie wad wzroku w przypadku tak zwanej różnowzroczności, kiedy jedno oko widzi znacznie słabiej z powodu większej wady wzroku i występuje w nim nieraz znacznego stopnia niedowidzenie. W takim przypadku nie zawsze udaje się skorygowanie tej wady okularami, ponieważ różnica pomiędzy szkłami nie powinna być większa niż 3 dioptrie sferyczne. Powyżej 3 dioptrii nasz mózg nie jest w stanie połączyć w jedno obrazów pochodzących z dwóch różnie skorygowanych oczu, jeśli obrazy te różnią się wielkością o kilkanaście procent. Nie można także nie wspomnieć o dyskomforcie związanym z różną grubością szkieł, co w efekcie powoduje znaczna różnicę w ciężarze , nie mówiąc o niekorzystnym efekcie kosmetycznym. I dlatego różnowzroczność należy leczyć soczewkami kontaktowymi, które w obu oczach mogą być dopasowane dokładnie do wartości oczu bez negatywnego efektu opisanego powyżej.
Soczewki okularowe mogą być wykonane ze specjalnej odmiany szkła i są to tak zwane soczewki mineralne. Ich zaletą jest większa odporność na zarysowania i zadrapania ale są one zwykle ciężkie , szczególnie w przypadku dużych mocy. Jeszcze jednym ich minusem jest możliwość skaleczenia przy ich rozbiciu, co jest niezmiernie istotne w przypadku ruchliwych zwykle dzieci.
W takich przypadkach sięgamy zwykle po szkła wykonane z tworzywa sztucznego, tak zwane soczewki organiczne. Szkła te są wprawdzie mniej odporne na zarysowania, ale są lżejsze i bezpieczniejsze szczególnie dla dzieci.
Okulary mogą być jedno, dwu- oraz wieloogniskowe. Te pierwsze służą do korekcji do dali lub do bliży, są to najczęściej stosowane szkła do wyrównywania presbiopii, czyli potocznie „do czytania”.
Szkła dwuogniskowe to okulary, w których istnieje linia podziału, góra szkła służy do patrzenia w dal, a dół do czytania. Ich wadą jest konieczność przyzwyczajania się stopniowego szczególnie przy schodzeniu ze schodów, kiedy pacjent patrzy dołem szkła, gdzie jest mocniejsza soczewka przeznaczona do czytania. U pacjentów którzy dużo czytają patrzenie tylko ograniczonym obszarem szkła może także dawać dyskomfort i w tym przypadku dobrze mieć drugą parę szkieł okularowych przeznaczoną wyłącznie do patrzenia do bliży.
Natomiast znacznie większy komfort widzenia dają soczewki progresywne, które umożliwiają pacjentowi ostre widzenie ze wszystkich odległości a przejście pomiędzy nimi jest płynne, co daje efekt naturalnego dobrego widzenia. Jednak i tu podobnie jak w przypadku szkieł dwuogniskowych istnieje konieczność adaptacji, bardzo różna i indywidualna dla każdego z pacjentów.
Należy jeszcze wspomnieć o powłokach antyrefleksyjnych, bardzo istotnych w przypadku szkieł używanych do pracy z monitorami komputerów. Powłoka ta zmniejsza ilość światła odbitego od soczewki okularowej, co powoduje mniejsze zmęczenie oczu poprzez redukcję odblasków. Taka powłoka ma także zastosowanie w szkłach do dali u kierowców, zmniejszając efekt odblasków wokół źródeł światła, np. pochodzących od reflektorów samochodów jadących z naprzeciwka.
Korekcja soczewkami kontaktowymi
Soczewki kontaktowe mogą być jedyną formą korekcji wad wzroku i jest to szczególnie preferowana forma przez osoby młode. Soczewki mogą być także stosowane zamiennie ze szkłami okularowymi lub być zakładane wyłącznie okazjonalnie, na przykład do uprawiania sportów.
Niewątpliwymi zaletami soczewek są:
- wygoda i bezpieczeństwo, szczególnie u ludzi aktywnych
- szersze pole widzenia bez zniekształceń obwodowych
- naturalna wielkość obrazów (przy wysokich wadach minusowych obraz widziany przez pacjenta w okularach jest znacznie zmniejszony, szczególnie przy dużych wadach wzroku)
- soczewki nie parują przy przejściu z dworu do pomieszczeń, co jest niewątpliwą zaletą przy znacznych różnicach temperatur
- efekt kosmetyczny – soczewki kontaktowe są niewidoczne, co szczególnie istotne jest u młodych osób, które nie chcą być „okularnikami”
- możliwość wyrównania różnowzroczności, szczególnie u osób po zabiegach operacyjnych zaćmy bez wszczepu sztucznej soczewki
- możliwości kosmetyczne – podkreślenie lub zmiana koloru oczu soczewkami barwnymi
- możliwości zamaskowania defektów oczu, np. ubytków tęczówki lub różnokolorowości tęczówek.
Korekcja laserowa
Alternatywnym rozwiązaniem jest zabieg laserowej korekcji wady wzroku.
Polega on na zastosowaniu lasera excimerowego do zmiany krzywizny przedniej powierzchni oka, czyli rogówki (tak zwane modelowanie). W przypadku krótkowzroczności laser spłaszcza rogówkę w centrum, przy nadwzroczności ją uwypukla.
